Kristin McGee
16 december 2024
De Boomwachters hebben vele malen commentaar geleverd op het systematisch oversnoeien en overkappen van bomen in het Groningse stadsbos. Maar wat misschien minder bekend is, is het systematisch verwijderen van bomen via voorgeschreven boomquota, elke herfst en winter, via een zogenaamd kapprogramma. Het is geen toeval dat er elk jaar in de late herfst en vroege winter een paar vergunningen worden gepubliceerd waarin de verwijdering van zo’n 500 bomen op verschillende locaties in Groningen wordt aangekondigd. De recente vergunning voor het kappen van 204 bomen op 4 december 2024 is representatief. Deze vergunning bevat een aantal bomen die mogelijk moeten worden gekapt, maar waarvan er zeker vele tientallen jaren bescherming verdienen als ze met de juiste zorg worden verzorgd. Het is verrassend dat het aantal bomen dat door de gemeente wordt verwijderd ieder jaar stabiel blijft, terwijl het totaal aantal bomen geleidelijk afneemt.
In een methodologisch verdacht onderzoek naar de stedelijke boombedekking in Groningen door Terra Nostra werd in 2021 slechts een boombedekkingsratio van 9,3% geclaimd (bron Terra Nostra). Toch rapporteerde het gerenommeerde en rigoureuze CobraGroen in 2029 een boombedekkingspercentage van 12,3% in Groningen.
Onderzoek door Terra Nostra:
Als beide waar zijn, dan zijn we in minder dan drie jaar (2019-2021) een verlies van 3% aan boombedekkingspercentages tegengekomen.
Hoewel de gemeente heeft beweerd dat ze zich momenteel in een overgangsperiode bevinden wat betreft het beleid en de praktijk voor boomverzorging en het kappen van bomen, hebben we tot nu toe weinig aanwijzingen gezien van verbeterde boomverzorging, noch van een conservatiever beleid voor het kappen van bomen. Als u de moeite neemt om de bomen te inspecteren die in de recente kapvergunning 204 zijn vastgelegd om te worden gekapt of gekapt (een zeer bekritiseerde en schadelijke snoeitechniek), zult u bijvoorbeeld herkennen dat veel essen van vitaal belang en veilig lijken, zelfs als ze zijn te veel gesnoeid, zoals de vele essen in Haren die meer dan vijf jaar geleden systematisch opgekroond en uitgehold werden door middel van de niet meer gevestigde kroon- en “lions tail” techniek.
Een van de nog vitale essen in Haren op de kaplijst, novemeber 2024
Hier nog een fors gesnoeied boom in Haren, december 2024 (deze grote taak was essentiele voor de toekomstige gezondheid van deze vitale boom)
Het is duidelijk dat dez3 taken niet in de weg stonden
Deze technieken hebben onze essen alleen maar gevoeliger gemaakt voor essentaksterfte ziekten. Je zou niet voortijdig de benen verwijderen van iemand met een voorgeschiedenis van diabetes in de familie. En zo moet ook niet structurele takken verwijderen omdat een boom in de toekomst misschien ziek zal worden.
Topping blijft bestaan in Groningen, ondanks tientallen jaren oud diskrediet binnen internationale normen
Bovendien zul je de negatieve gevolgen zien van een andere veelgebruikte snoeitechniek door de gemeente, ‘kandelaberen’ of getopte bomen, zoals deze wilg die pas maanden geleden werd getopt nabij de Oosterpoortbuurt in Groningen. De schade aan deze veretenboom kan nooit meer hersteld worden.
Populier, Oosterpoort, 2024
Compensatiebomen schieten ernstig tekort op het gebied van biodiversiteit en duurzaamheid
En wat we in ruil krijgen voor het verwijderen van deze grote bomen zijn vaak zeer jonge, kleine variëteiten van zeer gecultiveerde bomen, vaak niet inheems, en ook vaak al geknoopt; wat betekent dat deze bomen nooit de grootschalige kroon zullen vervangen die worden geboden door de essen en eiken die vaak voortijdig uit het landschap worden gescheurd. Deze goedkoop gekweekte en overgesnoeide bomen zullen nooit kronen van volledige grootte krijgen (dat kunnen ze niet omdat ze al zijn geknoopt) die essentiële voordelen bieden, zoals schaduw, opslag van broeikasgassen en de benodigde complexe krooninfrastructuur die nodig is voor het nestelen van vogels en paring. In feite staan veel van de gecompenseerde bomen er niet om bekend dat ze enige vorm van biodiversiteit ondersteunen. In plaats daarvan fungeren deze bomen slechts als decoraties in het landschap en worden ze snel gesnoeid, ver boven de voorgestelde boomkroonverhouding van 66%, wat resulteert in kronen van minder dan 40%. Deze maatregelen zorgen ervoor dat bomen niet tot hun volle potentieel en leeftijd rijpen.
Voorbeeld met een esdorn met al te veel van de kroon verwijderd, Haren, 2024
Internationale normen vereisen een verhouding van 2:1 kroon tot stam, wat betekent dat meer dan tweederde van de kroon structurele takken behoudt die uit de stam komen. Dit zorgt voor stabiliteit, veiligheid, windweerstand, gezondheid en vitaliteit als het gaat om voedselbronnen voor de boom. Toch heerst de mythe dat het verwijderen van de onderste en middelste takken een boom op de een of andere manier veiliger maakt. Overal in Groningen zie je te hoge kronen, waaruit topzware bomen voortkomen die gevaarlijk zijn bij storm.
Hoge opgekroond (topzwaar) boom in Oosterpoort, 2024
Bomen moeten 28 jaar oud worden voordat ze duurzaam zijn
Tenslotte blijkt uit onderzoek dat geplante en goed onderhouden stadsbomen pas duurzaam zullen worden als ze langer dan 28 jaar leven (Mucas et al 2024). Het vermogen van bomen om bomen op te slaan en te sequestreren neemt toe en neemt vervolgens af op basis van leeftijd, soort en bladbedekking (gerelateerd aan snoeien). Verder moet bij het in evenwicht brengen van de emissierechten rekening worden gehouden met de koolstofuitstoot die wordt uitgestoten door de kosten van nieuw geplante bomen (inclusief de kosten van kwekerijen, snoeien, transport en jaarlijks onderhoud). Maar de huidige over-agressieve snoeitechnieken van nieuw geplante bomen en het daaropvolgende liberale kapbeleid zullen er waarschijnlijk voor zorgen dat deze bomen niet langer dan 25 jaar kunnen overleven. Sommige bomen die de afgelopen tien jaar in Groningen zijn aangeplant als compensatie voor het kappen van bomen zijn al verwijderd. En dus hebben we een model gecreëerd dat feitelijk milieuvriendelijker, ecologisch en financieel gezien duurder is dan wanneer we zouden stoppen met zulke drastische snoei- en kaproutines en eenvoudigweg zorg zouden dragen voor bomen die meer dan twintig jaar oud zijn.
Maak bezwaar voor 14 januari
Overweeg alstublieft om te protesteren en bezwaar te maken tegen het huidige boomquotummodel. Bomen mogen niet routinematig worden gesnoeid om aan de werkschema’s te voldoen. Het stadsbos vereist een zorgvuldige afweging door experts met meer dan een paar maanden training (het zogenaamde ETT-certificaat) en er moet een conservatiever model worden opgesteld zodat de huidige bomen zich kunnen ontwikkelen en volwassen worden om het meeste voordeel voor alle betrokkenen te bieden. Als Terra Nostra gelijk had toen ze beweerden dat we slechts een boombedekkingsratio van 9,3% hebben (anno 2021), dan heeft Groningen een van de laagste van het land, en in een land met een van de laagste boombedekkingsratio’s van heel Europa.
We weten nu dat dit quotaprogramma voor het verwijderen van bomen niets meer is dan een economisch model dat werkgelegenheid biedt en hout voor de verkoop en oogst in lokale biomassa-ovens. Laten we andere, duurzamere en voordeligere manieren vinden om banen te garanderen voor lokale boomarbeiders waarvoor geen kettingzaag en versnipperaar nodig zijn.
Zie voorbeeld:
Van:
JOUW NAAM
Aan:
College van Burgemeester en Wethouders
Gemeente Groningen
Postbus 30026
9700 RM Groningen
Datum: DATUM
Betreft: bezwaar tegen besluit zoals gepubliceerd op 4 december 2024, vergunning omgevingsvergunning tot het kappen van 204 bomen aan verschillende locaties in Groningen met een vergunning (dossier) nr. 509912.
Geacht College van Burgemeester en Wethouders,
Door middel van deze brief dienen wij een WOB-verzoek in met betrekking tot de verleende vergunning voor het kappen van 204 bomen met een vergunning n. 509912. Tegen de wijze van vergunningverlening als ook tegen de inhoud van de brief maken wij bezwaar. Wij overwegen na overleg met betrokken inwoners een voorlopige voorziening aan te vragen.
Uit de toelichting op het besluit blijkt niet welk nut voor beleving en welk effect op de omgeving (met hun biotoop zoals vogels, kleine dieren, vliegroutes vleermuizen en op het duurzaamheid van het milieu) deze boom heeft. Daar komt bij dat de gemeente niet vermeldt in welke conditie deze bomen verkeert en welke leeftijd of maat de boom heeft. Daarnaast blijkt uit de toelichting op geen enkele manier de urgentie van de kap van deze bomen.
Gezien bovenstaande handelt de gemeente, door deze vergunning te verlenen, onzorgvuldig met als gevolg de aantasting van natuur, ecologische en milieu waarden. Er wordt geen overleg gevoerd met omwonenden en er wordt niet aangegeven hoe en wanneer compensatie plaatsvindt in de vorm van groen en bomen. Door middel van deze brief dienen wij een WOB-verzoek in. Wij verzoeken u om ons informatie te verstrekken met betrekking tot onderstaande zaken:
- Een heldere en precieze inventarisatie van de gezondheid, de maat en soort van deze bomen zoals aangegeven in vergunning nummer 509912.
- Wij verzoeken informatie over de reden van de aanvraag voor de kap van deze bomen.
- Wij verzoeken u aan te geven op basis van welke (APV-, Natuurwet-, Gemeentewet- of BW-) artikelen en vooroverleg met betrokkenen door middel van verslagen of vastlegging van mondelinge afspraken u deze vergunning heeft verleend ervan uitgaande dat het verlenen van kapvergunningen in GRONINGEN als beginsel hanteert ‘Nee, tenzij..’.
- We verzoeken een kopie van het volledig dossier met betrekking tot deze vergunning inclusief het boom onderzoeksrapport.
- Wij verzoeken het College om aan te geven op basis van welk mandaat of besluit de vergunning is verleend en deze te onderbouwen.
Vragen over het impact op het milieu en ecologie:
6. Is/was deze boom belangrijk als foerageerroute van vleermuizen?
6.1 Wat zal het totale verlies aan koolstofvastlegging zijn als gevolg van deze kap? Deze is te meten met iTreeTools (nu in gebruik genomen in Nederland door de BomenMonitor.nl).
6.2 Wat is de invloed van de kap op de afwatering?
6.3 Wat is de toename aan CO2 en fijnstof door de kap, gezien bomen deze meetbaar filteren? Dit is ook te meten met iTreetools (via de Bomenmonitor.nl)[1].
6.4 Welk effect heeft het verwijderen van deze bomen voor de geluidsdemping?
6.5 Hoeveel minder zuurstof zal er in de omgeving zijn door het verlies aan fotosynthese van deze bomen? Dit is ook meetbaar met iTreeTools (zie voorbeeld hierna).
6.6. Welke dieren en insecten leven in deze bomen en wat zijn de consequenties daarvoor?
6.7. Wat is de invloed van het kappen van deze bomen op de bestaande biodiversiteit?
7. Als deze bomen worden gekapt, is er een boomcompensatie geëist? Zo ja, waar, hoeveel bomen en wat voor soorten en maten?
Wij verwijzen naar moties in de gemeenteraad en gewijzigde APVG als ook beleid ‘Compensatie Gemeente Groningen’. Bekend is dat het algehele bomen-en groenbestand achteruitloopt en dat compensatie voor kap van bomen niet tijdig en in ruime mate plaatsvindt.
Wij gaan ervan uit dat u zich aan de termijnen van een WOB-verzoek houdt, gezien het belang van de zaak.
Met vriendelijke groet,
JOUW NAAM
De 10 waarden van bomen
- Bevorderen biodiversiteit
- Verbeteren luchtkwaliteit
- Biotoop voor dieren en planten
- Beeldbepalend voor haar omgeving
- Opname van C02 en fijnstof
- Verhogen van welzijn van inwoners
- Beperken van geluidsoverlast
- Tegengaan van hittestress
- Verminderen van wateroverlast
- Cultureel erfgoed van buurt of regio
[1] De Bomenmonitor werkt samen met iTree Tools in Nederland en ze kunnen deze informatie over unieke bomen verzamelen. https://www.bomenmonitor.nl/casus/i-tree.
Bronnen:
Fornaciari, Marco, Desirée Muscas, Federico Rossi, Mirko Filipponi, Beatrice Castellani, Alessia Di Giuseppe, Chiara Proietti, Luigia Ruga, and Fabio Orlandi. 2024. “CO2 Emission Compensation by Tree Species in Some Urban Green Areas” Sustainability 16, no. 9: 3515. https://doi.org/10.3390/su16093515
“…the pruning typology performed by the administration may influence their ecosystem services performance [21]. For example, extraordinary pruning with the removal of more than 50% of the crown may decrease the carbon stored by trees, unbalance tree growth, and reduce the LA. Moreover, severe pruning causes an increased risk of wood decay in adult trees [44]. Therefore, the Clivut project proposes, as good practice, reducing the pruning intervals, limiting the wood asportation to a maximum of 25% of the crown, and absolutely avoiding cutting branches with diameters greater than 15 cm.”
Desirée Muscas, Roberto Petrucci, Fabio Orlandi, Luigi Torre, Marco Fornaciari,
Life cycle assessment of common urban trees – The environmental performance of three Mediterranean cities, Science of The Total Environment, Volume 954, 2024, 176690, ISSN 0048-9697, https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2024.176690.
“The environmental performance of each tree is mainly affected by the tree management operations performed, by the climatic conditions, and by the tree performance in carbon dioxide (CO2) uptake and Particulate matter (PM) capture. The impact assessment obtained by ReCiPe 2016 Endpoint (H) methodology evidenced that the trees’ beneficial effects widely overcome the impact of the operations carried out during the tree management. Broadleaved species showed an average environmental performance higher than conifers. The best results have been obtained by Tilia cordata Mill., Quercus ilex L., Populus spp. and Celtis australis L. in the case of broadleaved trees, and by Calocedrus decurrens (Torr.) Florin and Cedrus spp. for Conifers. The results of the Environmental Footprint (EF 3.1) method highlighted the urban trees’ potentiality to mitigate Human Health problems and to improve Ecosystem Quality.”
“Increase life span of urban trees.” May 5, 2020, Illinois Forestry Extension Program. https://extension.illinois.edu/news-releases/increase-life-span-urban-trees
“A recent USDA paper analyzing tree life expectancy in urban areas found the typical street tree lived between 19 and 28 years. To compare, the ideal life span of a white oak is 600 years and the average life span of a red maple can be between 75 to 150 years in the Illinois wilds.”
Le Roux DS, Ikin K, Lindenmayer DB, Manning AD, Gibbons P. The future of large old trees in urban landscapes. PLoS One. 2014 Jun 18;9(6):e99403. doi: 10.1371/journal.pone.0099403. PMID: 24941258; PMCID: PMC4062419.
“Large old trees are disproportionate providers of structural elements (e.g. hollows, coarse woody debris), which are crucial habitat resources for many species. The decline of large old trees in modified landscapes is of global conservation concern. Once large old trees are removed, they are difficult to replace in the short term due to typically prolonged time periods needed for trees to mature (i.e. centuries). Few studies have investigated the decline of large old trees in urban landscapes. Using a simulation model, we predicted the future availability of native hollow-bearing trees (a surrogate for large old trees) in an expanding city in southeastern Australia. In urban greenspace, we predicted that the number of hollow-bearing trees is likely to decline by 87% over 300 years under existing management practices. Under a worst case scenario, hollow-bearing trees may be completely lost within 115 years. Conversely, we predicted that the number of hollow-bearing trees will likely remain stable in semi-natural nature reserves. Sensitivity analysis revealed that the number of hollow-bearing trees perpetuated in urban greenspace over the long term is most sensitive to the: (1) maximum standing life of trees; (2) number of regenerating seedlings ha−1; and (3) rate of hollow formation. We tested the efficacy of alternative urban management strategies and found that the only way to arrest the decline of large old trees requires a collective management strategy that ensures: (1) trees remain standing for at least 40% longer than currently tolerated lifespans; (2) the number of seedlings established is increased by at least 60%; and (3) the formation of habitat structures provided by large old trees is accelerated by at least 30% (e.g. artificial structures) to compensate for short term deficits in habitat resources. Immediate implementation of these recommendations is needed to avert long term risk to urban biodiversity.”