Kristin McGee, vertaling Wilma de Koomen
10 April 2020
Is het Corona (COVID 19) virus schadelijk voor bomen in de stad? Daar is geen duidelijk antwoord op, maar het lijkt erop dat meer bomen in de gemeente Groningen illegaal worden gekapt en op fatale wijze gesnoeid. De gemeente heeft de laatste jaren enkele zeer agressieve, dodelijk precieze snoeimethoden ingevoerd, zoals verregaand opkronen en aftoppen, o.a. om het houtafval dat wordt ingezameld te verdrievoudigen om zo tegemoet te komen aan de groeiende behoefte van de in aantal toenemende plaatselijke biomassa-installaties (“Beschikbaarheid Nederlandse Verse Houtige Biomassa 2030 en 2050”). Iedereen kan in de openbare ruimte deze methodes waarnemen en het lijkt erop dat burgers in hun privétuinen worden aangemoedigd deze boom “zorg” technieken te kopiëren.
Extreem opgekroonde boom in Haren 2020
Een voorbeeld hiervan is het toenemende aantal bomen in tuinen met kronen op te grote en gevaarlijke hoogte, waardoor ze instabiel worden. Verder worden gezonde boomkronen met een vitaal bladerdak, dat bijdraagt aan een betere leefomgeving, veranderd in uitgemergelde “lion tailed trees”, oftewel bomen met kale stammen, waarvan alle binnenste takken en takken die de boom structuur geven tot het eind worden ontbladerd, waardoor deze bomen gevoelig worden voor het turbine-effect tijdens stormen als gevolg van hun topzware takken (Gilman et al). Ik heb met buren gepraat, die verkondigden dat deze snoeimethode de bomen ten goede komt, omdat bomen zo’n grondige snoeibeurt nodig zouden hebben om nieuw loof te kunnen genereren. Het verwijderen van dode of zieke takken is goed voor de gezondheid van een boom, maar het verwijderen van stabiele, gezonde takken niet. Dat zijn natuurlijk fabeltjes, die op geen enkele wijze duidelijk maken wat bomen eigenlijk nodig hebben. Het oude adagium “snoeien doet groeien” wordt vaak ten onrechte op bomen toegepast (terwijl het jaarlijks snoeien van struiken juist wel goed is).
Daarnaast is een toenemend aantal illegaal geknotte bomen overal te zien, zoals deze, gefotografeerd op 8 april in Haren.
Dezelfde boom vóór het knotten
Deze mensen beweerden dat zij hiervoor geen vergunning nodig hadden (de hele kroon in 1 keer verwijderen), aangezien de boom niet werd gekapt (maar slechts gesnoeid). In 1 snoeibeurt verwijderden ze de hele kroon, terwijl internationale richtlijnen aanraden nooit meer dan 20% van een boomkroon binnen 1 seizoen te verwijderen (“Pruning mature shade trees”). Knotten is een schadelijke en dodelijke daad, waardoor bomen op de korte termijn vatbaarder worden voor ziekte en dood. Ironisch genoeg beweren bewoners, waaronder deze, dat zij door op deze manier te snoeien de boom juist veiliger maken en dat zij ermee verhinderen dat takken op auto’s in de buurt vallen.
Verwijderde boom in Haren 2020
Het verwijderen van bomen in privétuinen lijkt ook vaker te gebeuren, maar aangezien veel bomen niet meer onder de vergunningenprocedure vallen, zoals in Haren, waar een boom met een omtrek van 100 cm vrij verwijderd kan worden, blijven de gevolgen van dit beleid onbekend. Maar als je in de straten van Haren om je heen kijkt en je vergelijkt de locaties met de situatie in google maps 3, 4 jaar geleden, is het duidelijk dat veel bewoners ervoor kiezen om hun bomen niet alleen op schadelijke en niet-duurzame wijze te snoeien, maar dat ook veel gezonde en vitale volwassen bomen, die niet meer gewenst zijn, worden verwijderd. Een van mijn buren heeft 7 gezonde bomen op zijn erf gekapt, nadat hij zijn huis in 2017 heeft gekocht. Er zijn geen nieuwe bomen aangeplant.
Stobben van een privéboom (vanaf de overkant van de straat) gekapt bij het Hoornse Meer in Groningen in maart 2020
Vandaag was een andere man bezig met het verwijderen van een middelgrote berk in zijn voortuin (zie foto beneden). Hij zei dat hij had gecheckt en dat hij geen vergunning hoefde aan te vragen. Deze boom had nog jaren te leven. Hij voerde aan dat hij een nieuwe (jonge) boom zou aanplanten. Hiermee suggereerde hij dat de balans daarmee weer in evenwicht zou zijn. Maar we weten dat een volwassen boom van 30 tot 40 jaar 10 tot 100 keer waardevoller is dan een jonge boom van 5 tot 10 jaar. Deze waarden, gemeten in termen van zowel vermindering van broeikasgassen en het uit de lucht filteren van vervuiling, als biodiversiteit kunnen uitgerekend worden met behulp van iTree Tools. Deze en andere programma’s zijn beschikbaar voor gemeentelijke groendiensten, maar in Groningen is een dergelijk programma niet geïmplementeerd. Er worden niet eens jaarlijkse inventarisaties van bomen uitgevoerd, alsof bomen eigenlijk niet zo belangrijk zijn voor het klimaat en de uitdagingen op milieugebied die ons te wachten staan.
Berkenboom gekapt zonder vergunning in Haren in april 2020
Eén ding is zeker, de recente deregulerings- en liberaliseringspolitiek in Haren, Ten Boer (waar vergunningen niet langer verplicht zijn voor monumentale bomen) en in Westerwolde hebben geleid tot een toenemend lakse houding ten aanzien van de waarde van volwassen bomen. Goede boomverzorging lijkt naar de achtergrond te verdwijnen en het koesteren en beschermen van oudere bomen krijgt een lagere prioriteit dan betegelde tuinen, tuinmeubilair en trendy parasols. Laten we in deze crisistijd de tijd nemen om na te denken, niet alleen over de wereldwijde gezondheid van de mens, maar ook over de gezondheid van de bomen om ons heen, die steun geven aan ons en alle andere organismen met wie we deze planeet delen.
Bronnen
“Beschikbaarheid van Nederlandse verse houtige biomassa in 2030 en 2050.” Probos 2019, https://www.probos.nl/images/pdf/overig/Infographic_Beschikbaarheid_Nederlandse_verse_houtige_biomassa_2030en2050_2019.pdf.
“Pruning Mature Shade Trees.” Colorado Master Gardener Program. https://static.colostate.edu/client-files/csfs/pdfs/616.pdf.
Gilman et al. “Pruning Affects Tree Movement in Hurricanes,” Arboriculture & Urban Forestry 2008. 34(1):20–28.
“Bomen toppen.” https://www.bomenkappenwijzer.nl/toppen/.
“Waarom is toppen of inkorten van bomen zo gevaarlijk?” De boom dokter. https://deboomdokter.be/blog/bomen-en-boomgaard/opgelet-bomen-inkorten-toppen-of-kandelaren-kan-gevaarlijk-zijn/?unapproved=49528&moderation-hash=e8c7fffb27023d0bf2969ce0add92e9f#comment-49528.