Kristin McGee, Voorzitter Bomenridders Groningen
Op 20 juni hebben we een korte toespraak gegeven voor de voorbereidende Provinciale Statenvergadering van woensdag 11 juli over de tussenstand van het energietransitieplan “Vol ambitie op weg naar transitie” en vooral met betrekking tot het onderwerp biomassa als zogenaamd “duurzame” energie.
Intensief snoeien en de geoogste houtsnippers oftewel biomassa daarvan. Haren, 2018
- Statistieken
-
Dit transitieplan vereist een verdubbeling van de houtoogst. Van 15% biomassa (2016) naar 30% van de zogenaamde hernieuwbare energie uit biomassa in Groningen in 2035 en vervolgens naar ca. 50% biomassa van alle energie in 2050.
-
Volgens Probos leidde deze grotere vraag naar biomassa in 2013 al naar 900.000 ton hout, die geoogst werd in de Nederlandse bossen. (“Beschikbaarheid houtige biomassa…” Ecofys 2017)
-
De Nederlandse bossen kunnen slechts 8% van de energievraag leveren van de commerciele industrie (Federatie Particuliere Gronbezit: “Inleiding Biomassa”)
-
Slechts 11% van het land in Nederland is bos. Dit is het op 1-na laagste percentage bos van alle landen in Europa (Staatsbosbeheer). Groningen heeft zelfs het allerlaagste percentage bos van alle provincies in Nederland.
-
Sinds 2013 heeft de provincie Groningen meer dan 1000 hectare bos verloren; dat is 9% van het totaal. Sinds 2009 bedraagt dat verlies zelfs 17%. (Onderzoek Wageningen: “Het Nederlandse bos als bron van CO2…”)
-
De laatste 4 jaar zijn er in de gemeente Groningen 7158 bomen gekapt waaronder veel grote volwassen bomen waarvan een aantal monumentaal (“Bladgoud” 2018)
-
Staatsbosbeheer beheert 96 hectare bos in Nederland waaruit zij 900.000 ton hout hebben geoogst in 2013. In 2020 is het doel pm 1.700.000 ton te oogsten aan zogenaamd resthout. (Federatie en staatsbosbeheer)
-
Wat zijn de gevolgen van het huidige energieplan van de provincie, waarin voor biomassa een belangrijke rol is weggelegd? En dan niet alleen de gevolgen voor bomen, die massaal gekapt worden voor de biomassa-industrie, maar voor alle groene ruimten en ecosystemen waar wij en andere levende wezens van afhankelijk zijn? En wat zijn de gevolgen voor de gezondheid van de inwoners van provincie Groningen, en welke lange termijn-problemen worden gecreëerd?
De gevolgen zijn rampzalig. Waarom?
– Omdat het rust op de grootschalige vernietiging van bomen en bos en hele ecosystemen
– Omdat het jaarlijks miljarden subsidies nodig heeft en dat geld weggegooid geld is want die investering wordt nu in een niet-duurzame industrietak gestoken in plaats van in een duurzame, zoals wind- en zonne-energie
– Omdat boekhoudkundige trucs nodig zijn om het duurzaam te laten lijken. Namelijk de leugenachtige veronderstelling dat biomassa verbranding CO2 neutraal zou zijn.
– Omdat de biomassa-centrales meer CO2 uitstoten dan kolen en we daarom de klimaatopwarming juist versnellen in plaats van afzwakken.
– Omdat nergens in het plan de luchtvervuiling door het verbranden van biomassa wordt benoemd. Mensen woonachtig nabij biomassacentrales krijgen gezondheidsproblemen zoals astma, bronchitis, hoofdpijn, duizeligheid en uiteindelijk kanker. Kort geleden is in onderzoek ook een verband met dementie gelegd. Wetenschappelijke studies hebben de hoge risico’s van de overstap op grootschalige biomassa aangetoond (RIVM waarschuwt voor biomassa: ‘het kan de gezondheid schaden’” 9 mei 2018 Trouw)
– Omdat we de ernstige gevolgen al hebben kunnen zien in onze bossen, parken, straten en tuinen, vanwege de winst uit opbrengst stimulans of de versnelde oogst van ons stedelijk bos. De wethouder meneer van Keulen ontkent dat het groenbeheer nadelig wordt beïnvloed door de nieuwe honger naar biomassa, maar dit kan makkelijk weerlegd worden door de rapporten van de gemeentes zelf.
Een voorbeeld vanuit Groningen
Sinds 2013 hanteert de gemeente Groningen nieuw beleid voor gebruik van biomassa, wat heeft geleid tot een radicale wijziging in strategie voor het snoeien en kappen van bomen. In het gemeentelijke beleidsdocument “Benutting biomassa in de gemeente Groningen” zijn ses zorgwekkende veranderingen te lezen. Ik citeer:
-
“Bij ander groenbeheer: Voorzichtig experimenteren met asset based management en de passende communicatie en juridische afstemming; Intensiever beheer van landschapselementen met hoge plantdichtheid”.
-
“Niet minimaliseren, maar maximaliseren: extra snoei en intensiever beheer kunnen bij houtige opstanden de opbrengsten verhogen en meer dynamiek geven in het stedelijk landschap”.
-
“Niet alle bomen hoeven monumentaal te worden: Het optimale oogsttijdstip is doorgaans eerder dan de maximale leeftijd van een boom. Veel stedelijke bomen komen al op vrij jonge leeftijd vrijwel tot stilstand, de jaarlijkse aangroei is beperkt. Dit komt de aantrekkelijkheid van de boom niet ten goed. Deze oudere bomen vereisen extra aandacht vanwege veiligheid, overlast en boomgezondheid.
-
“Vanuit het oogpunt van biomassa opbrengst, C02 vastlegging en kostenreductie ZOU HET OOGSTTIJDSTIP (kappen of vergaand terugsnoeien) DAAROM VERVROEGD MOETEN WORDEN”.
-
“Het oogsten van bomen ligt soms erg gevoelig bij de omwonenden. Intensieve voorlichting, educatie en communicatie zijn nodig om het nut en het doel van de handelingen over te brengen. De juridische aspecten (bv. de kapvergunning) van een veranderend beheer behoeven nader onderzoek”.
-
“Overigens mag niet worden vergeten dat het kappen of rooien en vervolgens herplanten van bomen in de stedelijke omgeving meer kost dan de houtopbrengst oplevert” (benutting biomassa 2012).
Deze intensive methodes hebben al geleid tot ontbossing van gehele straten. Deze perverse prikkels hebben semi-private ondernemingen zoals Prorail, Prolander, landschapsbeheer en vooral Staatsbosbeheer gestimuleerd om steeds grotere hoeveelheid bomen te oogsten om de absurde percentages voorschreven door dit plan te halen. Dit wordt beschreven in het plan “Vol Ambitie.”
Volgens het plan moet in 2020 20% van alle zogenaamd duurzame energie uit biomassa komen. Tegen 2035 moet 36% van alle energie uit biomassa komen. In 2050, bijna de helft.
Hoeveel gezonde bomen, hele bossen, houtopslag en takken moeten hiervoor geoogst worden in slechts 15 jaar?
Een voorbeeld: Kardinge
De gemeente verzamelt gemiddeld ongeveer 4000 ton hout in 1 jaar (“Benutting biomassa”). Kardinge bevestigde dat ongeveer 400 ton hout ‘afval’ van wat de stad jaarlijks verzamelt in deze ene instelling wordt verbruikt en dat hiermee de jaarlijkse behoefte aan energie nog niet eens voor de helft wordt gedekt (brief van de gemeente naar BRG). De conclusie ligt voor de hand, biomassa zal nooit een realistische bron van duurzame energie kunnen zijn.
Het verjongingsbeleid van Staatsbosbeheer van ons stedelijk bos voor biomassa betekent een onmiddellijk verlies aan biodiversiteit en alle milieutechnische voordelen welke oudere bomen en volwassen bossen opleveren.
Met andere woorden, deze plan levert al hitte eilanden, afwateringsproblemen en verstenen van steden en buurten. Dit is de reden dat we makkelijk 2000 handtekeningen in één maand hebben kunnen verzamelen om een staakt-het-kappen in te lassen tot een beter plan bedacht kan worden.
Dit plan is bedacht door aandeelhouders en investeerders om de energiecentrales overeind te houden door de kolenindustrie te vervangen met een andere industrie, namelijk hout (subsidies). De consequenties van de grootschalige biomassa-industrie zijn nog nadeliger voor ons dan de kolen- en gasindustrie.
Grote hoeveelheden hectares aan oerbos in de VS en Canada zijn al opgeofferd om aan de nieuwe eisen te voldoen, betaald met Europese subsidies.
En onze Groningse bossen zijn drastisch afgenomen door deze coalitie van groene investeerders, van Staatsbosbeheer tot RWE, tot de chemieindustrie tot VHT tot de federatie particulier grondbezit, Prorail, Prolander, Avantium, Probos, VBNE (Vereniging Bos en Natuur Eigenaren), Staatsbosbeheer, VVNH (Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen), en het Ministerie van Economische Zaken in samenwerking met andere organisaties waarvan er te veel zijn om ze hier allemaal op te noemen (zoals Natuur en Milieu en Groningen Seaports, Erfgoed, Ruimtelijke kwaliteit en Landschap (ERL), en Landschapsbeheer).
Stop met dit rampzalige plan. Het is noch goed voor ons, noch voor jullie, noch voor de generaties die na ons komen. Onze bomen zijn van levensbelang. U en ik en alle andere aandeelhouders zitten uiteindelijk aan dezelfde kant: de kant zonder zuurstof, zonder verse lucht, zonder schaduw, en zonder dieren.
Dit plan is niets anders dan een versnelling van de klimaatopwarming en stijging van de zeespiegel.
Stakeholder lijst
- SBB (Staatsbosbeheer)
- RWE
- CHEMIE
- VHT
- Federatie Particulier Grondbezit
- Prorail
- Prolander
- Avantium
- Probos
- VBNE (Vereniging Bos en Natuur Eigenaren)
- VVNH (Vereniging van Nederlandse Houtondernemingen)
- het Ministerie van Economische Zaken
- Wageningen Environmental Research
- Groningen Seaports
- Erfgoed, Ruimtelijke kwaliteit en Landschap (ERL)
- Landschaps beheer
- Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) in 2017
Citaten:
KNAW: “Het verbranden van hout in elektriciteitscentrales…draagt niet of nauwelijks bij aan besparing van CO2-uitstoot. Daarom zijn ze niet geschikt als middel voor de transitie naar een duurzame energievoorziening” (KNAW Visiedocument biobrandstof en hout als energiebronnen: effect op uitstoot van broieikasgassen).
Gresco: “Het krediet voor 2017 is nog niet volledig besteed. De belangrijkste oorzaak is dat projecten complexer blijken dan verwacht. Een voorbeeld is de beoogde biomassacentrale aan de Duinkerkenstraat. Het bleek bijvoorbeeld niet haalbaar om de noodzakelijke hoeveelheid biomassa van de vereiste kwaliteit in de eigen gemeente te vergaren en de exploitatie kosten van een dergelijke ketel vallen hoger uit dan verwacht” (Gresco Jaarplan 2018).
Vol Ambitie: “Door de relatie tussen de Biobased Economy en duurzame energie te versterken, hebben we ervoor gezorgd dat meer biomassa‐initiatieven doorgingen. Een daarvan is de pijpleiding voor stoom uit hout van Eneco. Verder ontwikkelen Staatsbosbeheer, RWE, Avantium en Groningen Seaports aan de ontwikkeling van bioraffinage in de Eems‐Delta” (“Vol ambitie – op weg naar transitie” Provincie Groningen p. 20).
Vol Ambitie: “Biomassa levert nu de grootste bijdrage aan duurzame energie in de provincie. We ondersteunen lokale energie‐initiatieven, omdat deze essentieel zijn voor de energie‐transitie op de lange termijn en omdat ze bijdragen aan draagvlak” (“Vol ambitie – op weg naar transitie” Provincie Groningen p. 9).
Probos: “Op 5 maart 2013 is tijdens een bijeenkomst op Kasteel Groeneveld het Houtconvenant ondertekend. In dit convenant hebben partijen uit de bos-, hout-, natuur-, milieu- en energiesector afspraken gemaakt om te komen tot een grotere oogst van houtige biomassa in Nederland” (“Biomassapotentieel: NBLH-sector in 2020 en 2050”).
Ecofys: “Uit een studie door Alterra WUR/Probos blijkt dat de jaarlijkse houtoogst in Nederland duurzaam is te verhogen met 20-25%, zodat de oogst van hout uit Nederlandse bossen zou verhogen van jaarlijks 0,6 miljoen ton tot 0.9 miljoen ton. Voor de Europese Unie kan in de orde van 100 miljoen ton extra kan worden geoogst uit bestaand bos zonder de totale houtvoorraad op lange termijn aan te tasten” (“Beschikbaarheid houtige biomassa voor energie in Nederland” Ecofys 2017).
Ecofys: “Naast het gebruiken van het onbenut aanbod van rondhout (inclusief dunningshout) en primaire residuen wijzen de meeste studies ook op het onbenutte aanbod van afvalhout, secundaire residuen en landschapshout” (“Beschikbaarheid houtige biomassa voor energie in Nederland” Ecofys 2017).
Ecofys: “In het Energieakkoord werd in 2014 afgesproken om de hoeveelheid biomassa bijstook in kolencentrales te verhogen tot 25 PJ energieproductie in 2023, waarvoor ongeveer 3,5 miljoen ton houtpellets nodig zijn” (“Beschikbaarheid houtige biomassa voor energie in Nederland” Ecofys 2017 p. 1)
Ecofys: “De Nederlandse houtoogst is circa 0,6 miljoen ton per jaar en Alterra WUR/Probos stelt dat er potentieel is voor 0,3 miljoen ton extra per jaar” (“Beschikbaarheid houtige biomassa voor energie in Nederland” Ecofys 2017 p. 21). Dus ,9 miljoen ton of 900.000 miljoen ton uit Nederland.
Bronnen
“Actieplan bos en hout: een nieuwe productiemarkt opzetten om onze klimaat doelen te bereiken” (Probos 2017)
“Advies voor Groencompensatie – Toespraak voor Beheer en Verkeer.” Bomenridders Groningen. 13 April 2017: http://bomenriddersgroningen.nl/wp-content/uploads/2017/12/Groen-Compensatie-Toespraak-voor-Beheer-en-Verkeer-final-JH-e-JPJ.pdf
Arets, Eric. “Ook in Nederland vindt Ontbossing plaats.” Nature Today. Wageningen Environmental Research (Alterra). “Alles bij elkaar komen we tot de conclusie dat tussen 2013 en 2017 de Nederlandse bosoppervlakte netto met zo’n 5400 hectare is afgenomen, dat is gemiddeld 1350 hectare per jaar,” zegt bosbouwkundig onderzoeker Eric Arets van Wageningen Environmental Research (Alterra). https://www.wur.nl/nl/nieuws/Ook-in-Nederland-vindt-ontbossing-plaats.htm
“Beleidsregels APVG-vellen van een houtopstand” (groen compensatie regels): http://bomenriddersgroningen.nl/wp-content/uploads/2017/12/Groencompensatieregeling.pdf
“Benutting biomassastromen uit gemeentelijk groenbeheer.” Brief van B en W Groningen College. 24 mei 2012: http://bomenriddersgroningen.nl/wp-content/uploads/2017/12/benutting-biomassa-stromen-raad-groningen-2012-februari.pdf
“Bladgoud: Groningen boombeheer evaluatie 2014-2017” (Gemeente Groningen 2018)
Bos als Brandstof. Zembla: Documentaire (22 maart 2017)
https://zembla.bnnvara.nl/nieuws/bos-als-brandstof
Dijk, Thomas van. 2017. “Ontbost Nederland inderdaad even snel als het Amazongebied?”. Volkskrant (29 sept 2017). https://www.volkskrant.nl/wetenschap/ontbost-nederland-inderdaad-even-snel-als-het-amazonegebied~a4519148/
“Evaluatie boombeheer 2013.” Gemeente Groningen: http://bomenriddersgroningen.nl/wp-content/uploads/2017/12/Boombeheer-evaluatie-2014-copy.pdf
“Europe 2020 Indicators: Climate and Energy.” 2017. Euostat – Statistics Explained: http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Europe_2020_indicators_-_climate_change_and_energy.
“Inleiding Biomassa” (Federatie Particuliere Gronbezit 2017)
“Kerngegevens bos en hout in Nederland” (Probos 2014)
“Massale bomenkap bedreigt ons bos” (Dagblad van het Noorden, april 2018)
“Mededeling van het voornemen aan het bevoegd gezag in het kader van de m.e.r. procedure voor de verhoging van het aandeel biomassa in de RWE Eemshavencentrale in opdracht van RWE Eemshaven Holding II B.V.” brief geschreven door de Gemeente Groningen, juli 2017. http://bomenriddersgroningen.nl/wp-content/uploads/2017/11/170714-Mededeling-voornemen-RWE-verhoging-aandeel-biomassa-brandstoffen-Eemshavencentrale.pdf
“Probos: Biomassapotentieel – NBLH-sector in 2020 en 2050” (Martijn Boosten & Jan Oldenburger Wageningen, mei 2014)
“RIVM Waarschuwt voor biomassa: Het kan de gezondheid dreigen” (Frank Steven Trouw 9 mei 2018)
Schelhaas, Mart-Jan, Eric Arets en Henk Kramer. “Het Nederlandse Bos als Bron van Co2.” (Wageningen Environmental Research) Vakblad Natuur Bos Landschap. September 2017. https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=23773&utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter&utm_campaign=web-rss-nb http://bomenriddersgroningen.nl/wp-content/uploads/2017/09/edepotlink_t59c2507e_001.pdf
“Topping and lion’s tailing are forbidden“, National Arborist Association, official website.
“Vol Ambitie – op weg naar transitie, energie transitie provincie Groningen – de tussenstand 2016-2019” (Provincie Groningen 2018)
“Waarom Biomassa een groter klimaatkiller is dan steenkool” (Emiel Woutersen, Daphné Dupont-Nivet en Frank Straver, 22 november 2017 Trouw)